Jakie trudności mogą występować w opiece nad osobą chorą na raka?

Opieka nad osobą chorą na raka jest wielkim wyzwaniem – dla najbliższych, rodziny, czy samych opiekunów medycznych, którzy świadczą profesjonalną pomoc dla chorych na raka. Każda z tych grup zmaga się z poważnymi trudnościami.

Pomoc choremu na raka może sprawiać pewnego rodzaju trudności na każdym etapie choroby nowotworowej. Problemy pojawiają się zarówno w szpitalu, w domu jak i w hospicjum i dotyczą różnych sfer życia. Często są to kwestie socjalne, finansowe czy religijne. Dokładna odpowiedź na pytania nie jest prosta – można ją jednak uzyskać, analizując wyniki ankiet. Poznanie podstawowych trudności, z którymi może zmagać się chory na raka, pozwala na lepsze przygotowanie osób, które sprawują nad nim opiekę. Okazuje się, że jednym z największych problemów, z którymi przychodzi się zmierzyć podczas choroby nowotworowej jest lęk przed niepewną przyszłością. Według ankietowanych kolejnym problemem jest kwestia związana z objawami fizycznymi – najpoważniejszym jest opanowanie dolegliwości bólowych. Następną trudnością, która stoi przed rodziną i opiekunami, są problemy związane z kwestią finansową. Chorzy często tracą zatrudnienie – niektóre sposoby terapii nie są refundowane – brak środków często uniemożliwia podejmowanie innych sposobów leczenia niż te, które są finansowane ze środków państwowych. Według przeprowadzonej ankiety to właśnie problemy finansowe mogą stanowić większą trudność niż na przykład sposób odżywiania osoby przewlekle chorej. Dalsze komplikacje mogące pojawić się w drodze opieki nad chorym obejmują kwestie związane z radzeniem sobie z psychiką chorego. Poznanie najczęstszych przeciwności losu, z którymi zmagają się osoby chore na raka, pozwala na lepsze przygotowanie się do opieki na pacjentem oraz znalezienie odpowiednich rozwiązań.

Komu powiedzieć o chorobie nowotworowej?

Wymienione trudności, które spotykają chorych na raka, w wielu przypadkach są także problemami osób udzielających pomocy pacjentom. Niezależnie od tego, czy są to osoby świadczące pomoc profesjonalną (zawodową) czy są rodziną chorego. Przebywanie w otoczeniu pacjenta zawsze w mniejszy bądź większy sposób oddziałuje na opiekuna. Lęk przed przyszłością, problemami finansowymi, bólem trudnym do opanowania czy w końcu wyczerpanie emocjonalne są jednymi ze składowych wypalenia zawodowego. Problemy natury psychicznej często spotykają opiekunów – jednym z nich jest depresja. Wielu ocenia depresję jako wyraz słabości emocjonalnej – oczywiście taka ocena jest błędna. Dla samych opiekunów bardzo ważne jest, aby rozpoznać objawy depresji jak najwcześniej. Brak odpowiedniej terapii może przekładać się na obniżenie jakości sprawowanej nad pacjentem opieki.

Wiele trudności w opiece nad chorym wymaga długotrwałej pomocy, pracy z psychoonkologiem, czy psychiatrą. To problemy, których rozwiązanie nieraz wymaga poświęcenia dużej ilości czasu. Jak wspomniano, oprócz sfery emocjonalnej trudności w opiece nad chorym na raka obejmują również problemy związane z objawami fizycznymi. Wiele z nich wymaga szybkiego rozpoznania przez osobę sprawującą opiekę nad chorym celem wdrożenia w najszybszym czasie efektywnego leczenia. Jednym z nich jest ból, którego boją się sami chorzy i ich opiekunowie. Medycyna dysponuje szerokim wachlarzem leków, dzięki którym możliwe jest uśmierzenie bólu w chorobie nowotworowej.

W onkologii wyróżniamy kilka rodzajów bólu. Z punktu widzenia prowadzenia opieki nad chorym warto wspomnieć o podziale bólu ze względu na czas jego trwania. Wyróżniamy ból podstawowy – czyli taki, który występuje ponad 12 godzin w ciągu doby. U chorych z bólem  podstawowym mogą wystąpić także bóle przebijające, nazywane także bólami epizodycznymi. Epizody te trwają krótko i nakładają się na już istniejące dolegliwości bólowe. Ból przebijający ma pewne cechy, do których zaliczamy:

• krótki czas trwania,
• napadowy charakter,
• szybkie narastanie dolegliwości bólowych,
• występowanie epizodów kilka razy na dobę.

Ból to nie jedyny problem, z którym zmagają się pacjenci chorujący na raka. Wyróżniamy cały szereg zespołów chorobowych nazywanych mianem stanów naglących, które są sytuacjami powodującymi nagłe i szybkie pogorszenie stanu ogólnego pacjenta. Oczywiście objawy związane z stanami naglącymi mogą być konsekwencją choroby podstawowej, chorób towarzyszących czy też mogą być wynikiem efektów ubocznych prowadzonej terapii. Należą do nich między innymi zespół ucisku rdzenia kręgowego, zespół wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego, złamania, zespół żyły głównej górnej, majaczenie (nazywane także delirium), drgawki, zaburzenia elektrolityczne (podwyższony poziom wapnia – hiperkalcemia; podwyższony poziom kwasu moczowego – hiperurykemia, obniżony poziom sodu we krwi – hiponatremia). Pozostałe problemy obejmują niewydolność kory nadnerczy czy zespół rozpadu guza nowotworowego.

Jak widać, trudności, z którymi może zmagać się osoba sprawująca opiekę na pacjentem onkologicznym, są bardzo duże. Obejmują praktycznie wszystkie sfery życia – fizyczną, emocjonalną oraz duchową.