Strategie samopomocy

Jeśli jesteś osobą, która jest w trakcie leczenia przewlekłego bólu, opiekujący się Tobą zespół medyczny może zaproponować Ci wypróbowanie innych, aniżeli farmakoterapia, czy inwazyjne zabiegi metod radzenia sobie z bólem. Sposoby te mogą stanowić uzupełnienie farmakoterapii lub być stosowane w przypadku przeciwskazań do przyjmowania leków przeciwbólowych. Pomogą Ci one podnieść jakość życia, nie tylko poprzez zmniejszenie bólu, ale również poprzez obniżenie poziomu stresu, lęku oraz zwiększenie poczucia radzenia sobie z chorobą nowotworową.

Metody te nazywane są komplementarnymi lub integracyjnymi. Zalicza się od nich wiele rożnych sposobów, od leczenia wysoką lub niską temperaturą, masażu, akupunktury, hipnozy, pracy z wyobraźnią, aż do biofeedbacku, medytacji i dotyku terapeutycznego. Niektóre z nich, gdy już je poznasz, możesz nawet stosować samodzielnie. W pozostałych konieczne jest spotkanie ze specjalistą. W takich przypadkach warto zawsze poprosić wybranego przez ciebie specjalistę, aby pokazał Ci uprawnienia niezbędne do wykonywania przez niego danego zabiegu. Poniżej znajdziesz listę najbardziej popularnych integracyjnych metod leczenia bólu.

Jeśli zdecydujesz się skorzystać z terapii fizycznej, masażu, hipnozy lub akupunktury koniecznie upewnij się, że wybrany przez Ciebie specjalista ma odpowiednie uprawnienia do wykonywania oferowanych przez siebie zabiegów. I pamiętaj: skonsultuj się z prowadzącym Cię lekarzem, jeśli chcesz skorzystać z jakiejkolwiek komplementarnej metody leczenia bólu. Poinformuje cię on, czy metoda ta jest na pewno dla Ciebie bezpieczna i może być stosowana łącznie z Twoim dotychczasowym leczeniem.

AKUPUNKTURA

Akupunktura jest techniką pochodzącą z medycyny chińskiej. Polega ona na wkłuwaniu cieniutkich, metalowych igieł w określonych miejscach na skórze, na całym ciele (stosowanie jedynie nacisku na te punkty określane jest akupresura). Celem takich zabiegów jest zmiana przepływów energii w ciele, co samo w sobie uznawane jest za leczące.

Podczas zabiegu możesz odczuwać delikatny, tępy ból, mrowienie, albo mieć odczucie przepływu prądu elektrycznego przez kilka sekund po wkłuciu igieł. Kiedy igły są już na swoim miejscu, nie powinieneś czuć żadnego dyskomfortu. Są one pozostawiane w Twoim ciele na ok.15-30 minut. Czas ten może być dłuższy lub krótszy, w zależności od decyzji specjalisty.

Akupunktura jest skuteczna m.in. w eliminowaniu nudności i wymiotów, związanych z leczeniem nowotworowym. W niektórych badaniach wykazano, że akupunktura może być również pomocna w radzeniu sobie z bólem nowotworowym. Zanim jednak zdecydujesz się na taki zabieg, porozmawiaj z opiekującym się Tobą zespołem medycznym, aby upewnić się, że akupunktura jest bezpieczna w Twoim przypadku. Jeśli tak jest, być może ktoś z zespołu doradzi Ci, do kogo mógłbyś się udać na taki zabieg.

BIOFEEDBACK

W biofeedbacku używa się specjalistycznego sprzętu, aby nauczyć się, w jaki sposób kontrolować pewne funkcje organizmu, takie jak: praca serca, oddychanie czy napięcie mięśniowe.

Prawdopodobnie nigdy nie myślisz o działaniu tych układów, ponieważ funkcjonują one same, bez Twojej kontroli. Jednakże nauka tego, w jaki sposób je kontrolować, może pomóc Ci osiągać stan relaksu i uśmierzać ból. Biofeedback jest często stosowany łącznie z innymi formami leczenia bólu. Jeśli chciałbyś wypróbować te metodę, powinieneś skontaktować się z licencjonowanym technikiem biofeedbacku.

ROZPRASZANIE UWAGI

Metoda nazywana rozpraszaniem uwagi polega po prostu na skupianiu uwagi na czymś innym, aniżeli na bólu.

W przypadku średniego nasilenia bólu metodę tę można stosować niezależnie od innych metod. W przypadku bólu ostrego, takiego jak podczas zabiegów medycznych, warto łączyć tę technikę z farmakoterapią. Możesz również wypróbować ją np. podczas oczekiwania na działanie leku przeciwbólowego.

Bardzo prawdopodobne, że już kiedyś stosowałeś rozpraszanie uwagi, nawet nie zdając sobie z tego sprawy. Na przykład, oglądanie telewizji czy słuchanie muzyki to nic innego, jak właśnie stosowanie tej metody. Właściwie każda aktywność, która wymaga od Ciebie skupienia może być stosowana jako ta metoda. Możesz liczyć, śpiewać, czytać lub modlić się. Możesz wypróbować powolnego, rytmicznego oddychania lub powtarzać pewne frazy, takie jak „Dam radę”. Możesz też podejmować pewne aktywności, które odciągną twoją uwagę od bólu. Może to być twoje hobby, wyjście do kina lub wizyta u przyjaciół.

WYSOKA I NISKA TEMPERATURA

Wysoka temperatura może zmniejszyć bóle mięśniowe, z kolei niska może pomóc znieczulić ból miejscowy. Jeśli chciałbyś zastosować jedną z tych metod powinieneś spytać swojego lekarza, czy są one dla Ciebie bezpieczne. Pamiętaj też, że nie należy używać żadnej z form leczenia temperaturą dłużej niż 10 minut za jednym razem. Nie stosuj również wysokich lub niskich temperatur w tych obszarach ciała, w których jest słabe krążenie krwi.

Jeśli chcesz zastosować zimną temperaturę, warto wypróbować plastikowe opakowania żelowe, które nawet gdy są zmrożone, są przyjemne w dotyku. Możesz je kupić w aptekach oraz sklepach ze sprzętem medycznym. Oczywiście, zawsze możesz też użyć kostek lodu zawiniętych w ręcznik lub wody zamrożonej w papierowym kubku.

Jeśli chcesz zastosować gorącą temperaturę, możesz użyć elektrycznych, rozgrzewających kocy lub poduszek. Dobrze sprawdzają się również opakowania żelowe zanurzane w gorącej wodzie, butelki z gorącą wodą, gorące, wilgotne ręczniki lub gorąca kąpiel czy prysznic. Bądź jednak ostrożny i uważaj, aby uniknąć poparzenia.

HIPNOZA

Hipnoza jest przypominającym trans stanem relaksu i skupienia uwagi. Przez osoby, które jej doświadczyły opisywana jest jako przypominająca moment, w którym budzimy się o poranku. Nasze oczy są zamknięte, ale mamy świadomość tego, co się dzieje wokół nas. W takim stanie relaksu ludzki umysł jest zazwyczaj bardziej otwarty na różne bodźce i sugestie. Dzięki temu właśnie hipnoza może być stosowana w celu blokowania świadomości bólu lub jako pomoc w zmianie odczuwania bólu na bardziej przyjemny.

Warto tutaj skorzystać z usług osoby, która przeszła trening prowadzenia hipnozy i jednocześnie jest psychologiem lub psychiatrą.

PRACA Z WYOBRAŹNIĄ

Wyobrażanie sobie czegoś jest jak marzenie. Możesz zamknąć oczy i wyobrazić sobie rzeczy, które pomagają Ci się zrelaksować, poczuć mniej napiętym, spokojniejszym oraz sennym. Do pracy z wyobraźnią możesz używać wszystkich zmysłów – wzroku, dotyku, słuchu, powonienia i smaku. Możesz na przykład myśleć o miejscu lub aktywności, które czyniły Cię szczęśliwym w przeszłości.

Zagłębienie się w to wyobrażenie może pomóc Ci zredukować odczuwanie bólu zarówno w trakcie pracy z wyobraźnią, jak i po jej zakończeniu.

Jeśli z różnych względów jesteś zmuszony leżeć w łóżku lub nie możesz wychodzić z domu, praca z wyobraźnią może być dla Ciebie bardzo pomocna. Dzięki niej możesz zmniejszyć uczucie odcięcia od świata, które często towarzyszy osobom zmuszonym do długiego przebywania w domu.

MASAŻ

Masaż może pomóc zredukować nasilenie bólu oraz lęku. Może również okazać się pomocny w zmniejszeniu zmęczenia oraz poziomu stresu. Polega on na naciskaniu, pocieraniu i ugniataniu różnych części ciała dłońmi lub za pomocą specjalistycznych narzędzi. W przypadku bólu najlepiej sprawdzają się harmonijne, kołowe ruchy w pobliżu bolącego miejsca. Masaż może również pomoc obniżyć napięcie mięśni oraz poprawić krążenie krwi.

Głęboki lub intensywny ucisk nie powinien być stosowany w przypadku osób z nowotworem, dopóki prowadzący lekarz nie wyrazi na to zgody.

MEDYTACJA

Medytacja bazuje na zależności między ciałem i umysłem i pomaga zrelaksować organizm oraz wyciszyć umysł. Może być pomocna w zmniejszaniu odczuwania bólu, jak również obniżeniu tendencji do zamartwiania się, odczuwania stresu czy stanów depresyjnych. Regularnie medytujące osoby stosują zazwyczaj różne techniki, takie jak skupianie na czymś uwagi, np. na jednym słowie lub całej frazie, na jakimś przedmiocie lub oddechu. W trakcie medytacji można siedzieć, leżeć, spacerować, bądź pozostawać w jakiejkolwiek pozycji, w której jest nam wygodnie.

Celem medytacji jest trenowanie utrzymywania otwartej postawy umysłu pomimo rozpraszających myśli i emocji. Kiedy one nadchodzą, naszym zadaniem jest łagodne przekierowanie uwagi z powrotem na oddech lub na ciche powtarzanie fraz.

RELAKSACJA

Relaksacja redukuje ból oraz zapobiega jego nasileniu poprzez zmniejszanie napięcia w mięśniach. Może ona pomóc Ci dobrze spać i dodać Ci energii. Może również obniżyć poziom lęku i pomóc Ci lepiej radzić sobie ze stresem. Do najpowszechniejszych metod relaksacji zalicza się:

• wizualizacje (np. wyobrażanie sobie różnych pozytywnych rzeczy);
• oddychanie i napinanie mięśni (w pierwszej kolejności bierzesz wdech i napinasz mięśnie, następnie robisz wydech i rozluźniasz mięśnie);
• powolne rytmiczne oddychanie (robisz powolne wdechy i wydechy, koncentrując się jednocześnie na jakimś przedmiocie; możesz do tego dodać pracę z wyobraźnią lub słuchanie muzyki).

Czasami, jeśli doświadczasz silnego bólu, wejście w stan relaksu może być dla Ciebie z oczywistych względów trudne. W takiej sytuacji możesz spróbować zastosować inną metodę, która działa szybko i łatwo. Może to być rytmiczny masaż lub oddychanie i napinanie mięśni. Niektórzy ludzie słuchają muzyki lub stosują rożne formy sztuki, aby pomóc sobie zrelaksować się. Czasami może się też zdarzyć, że zbyt głębokie oddychanie skróci Twój oddech. W takiej sytuacji zacznij oddychać płytko i wolno. W czasie relaksacji możesz zasnąć. Jeśli nie chcesz, aby tak się stało, siedź podczas relaksacji na twardym krześle, bądź nastaw sobie alarm, który poinformuje Cię o końcu ćwiczenia.